Amerikan seçimlerinde Cumhuriyetçilerin adayı önceki Devlet Başkanı Donald Trump ile Demokratların adayı ve ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris’in nefes nefese geçen başkanlık yarışında birinciler yaşanıyor. Türkiye açısından en dikkat cazip birinci, Mormonların taraflarını Demokratların adayı Harris’e çevirmeleri olacak. Burada tesirli aktör Amerika’nın Eylül 2024’de Türkiye’deki vazifesinden ayrılan Ankara Büyükelçisi Jeff Flake…
Flake’in uzun siyasi mesleği etnik ve dini desenler taşıyor.
1980’lerin başında, yaygın ismiyle Mormonluk olarak anılan “İsa Mesih’in Son Vakit Sevgililer Kilisesi” için Güney Afrika’da misyoner olmuştu. Amerika’ya döndükten sonra, Mormon Kilisesi’nin 24 Temmuz 1847 tarihinden itibaren merkezi pozisyonunda olan ABD’nin Utah eyaletine bağlı Salt Lake City’de Cumhuriyetçilerin desteklenmesinde kıymetli roller üstlendi.
25 Temmuz 2017 tarihli haber bültenleri Flake’in Trump’la yolunu ayırdığı konuşmasına yer veriyor:
“Amerika Birleşik Devletleri’nde Lider Donald Trump, kimi Cumhuriyetçi senatörlerin sert tenkitlerine gaye oldu. Arizona’nın Cumhuriyetçi Senatörü Jeff Flake, Trump’ın “Amerikan kıymetleriyle çatıştığını” savundu ve bu süreçte sessiz kalamayacağını belirtti. Jeff Flake ayrıyeten Trump’ın toplumsal medyayı kullanma biçimine de reaksiyon gösterdi:
“Amerika’yı güçlü kılan kıymet ve normların altı oyulurken ve tüm dünyanın istikrarını teminat altına alan ittifak ve muahedeler 140 karaktere sığdırılan niyetlerle tehdit edilirken, sessiz kalma fikri, tarih dışıdır, büsbütün yanlıştır.”
ABD’de 2001’den 2013’e kadar Temsilciler Meclisi’nde, 2013’ten 2019’a kadar Arizona Senatörü olarak misyon alan Flake, Cumhuriyetçi Parti üyesi olarak Demokrat Partili Lider Joe Biden devrinde 2022’den 2024’e kadar ABD’nin Türkiye Büyükelçisi olarak Ankara’da yaşıyordu.
H 1 Eylül 2024 tarihinde Ankara Büyükelçiliğinden istifa eden Jeff Flake, Harris’in hafta sonu yaptığı Arizona ziyaretinde yanındaydı.
Harris hafta sonunu “salıncak eyaletlerde” geçirdi. Cumhuriyetçiler ile Demokratlar ortasında oy geçirgenliğinin olduğu eyaletlere giden Harris’i, evvelki ABD Devlet Liderlerinin yalnız bırakmadığı milletlerarası medyaya yansıdı.
Aynı kaynaklar, Amerikalı Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu Michigan’da Brack Obama, Georgia’da ise Bill Clinton, Harris için oy istediğini yazdı. ABD seçimlerinde Cumhuriyetçilerin adayını desteleme geleneğine sahip olan Mormonlardan birinci sefer Demokrat bir adaya oy isteyen Flake, lokal siyasi kapasiteye kayıtsız kalmıyor.
Harris’i karşılayan Flake’in yanında White Mountain Abache (Beyaz Dağ Apaçi) Kabilesi Başkanı Kasey Velasquez de vardı.
574 Kızılderili kabilesi içinde en büyük topluluğu oluşturan Abache’ler ile komşu olan Türk kökenli iş insanı Özlem Diraz’a ulaştığımda Amerika topraklarında yaşayan 6.8 milyon Kızılderilinin 4.7 milyonunun 18 yaş üzerinde seçmen olduğunu hatırlatıyor. (Kaynak: Native American Richts Fund- Kızılderili Hakları Fon Derneği)
Arizona’da yaşayan 450 bin Mormon da seçim sonucunu etkileme gücüne sahip. Başta Arizona eyaleti olmak üzere seçim sonuçlarını etkileme potansiyeli olan Abachie’lerin Trump devrinde kaybettiği haklarının Harris’e dayanağa dönüştüğünü vurguluyor.
Diraz, Kızılderililerin yaşadığı yerleşim sıkıntıları, iş alanlarının olmaması, mahallî güvenlik, internete erişim, eğitim ve sıhhat alanlarında mağduriyetlerini vurguluyor:
“Harris’in göçmenler ve yerliler için savunduğu kıymetler, seçmenlerin Trump’tan kampanya boyunca duyduklarının tezatı. Amerika Yerlileri Ulusal Kongresi (NCAI) kabilelerin Trump devrinde kazanımlarında geri gidişlere işaret etti. Trump federal hükümetin kabilelere olan inancını ve muahede sorumluluklarını yerine getirmek için oluşturulan programların fonlarını bitirdi, her yıl Kongre’ye Kızılderili Eğitim Bürosu’nun bütçesini sıfırlamayı sundu.”
244 milyon seçmenin olduğu ABD’de seçimlere katılma oranı yüzde 60-70’lere ulaştığında Kızılderili oyu devede kulak kalsa da; Haris ile Trump’ın burun farkını muhafazası her bir oyu pahalı kılıyor.
Temmuz 2023’te Harris’in Gila Irmağı Kızılderililerini ziyaret eden birinci ABD Lider Yardımcısı olarak tarihe geçtiğinin de kaydedildiğini söyleyen Diraz, ünlü modacı Ralph Lauren’i Colorado’daki dağ konutunda ziyaret etti. Kızılderili modacı Naimomi Glasses’i destekleyerek Novaho dizaynlarına 2023 Kış kreasyonunda yer veren ünlü modacı Lauren’in, yerlilerle yeni projeler geliştirdiğini vurguluyor.
2023 yılı Amerikalı yerliler için “farkındalığın” yılı oldu desem yeridir.
En uygun bayan oyuncu kısmında aday gösterilen birinci yerli Amerikalı olarak Oscar tarihine geçen oyuncu Lily Gladstone’nin başrolünü Leonardo Decapri ile “Dolunay Katilleri” olarak çevrilen “Killers of the Flower Moon” sineması, 1920’lerin Oklahoma’sında beyaz adamın petrole için işlediği bir dizi cinayeti husus alıyordu.
Amerika’da göçmen akınına gösterilen reaksiyon, ekonomik kriz ve süregiden Ortadoğu savaşı Demokratlardan Cumhuriyetçilere oy kayması yaratsa da; seçimler Trump’ın oylanmasına dönüşüyor. Görünen o ki Trump’ın oyu Cumhuriyetçilerden az olacak.