15 Temmuz darbe teşebbüsüne katıldığı sabit görülerek ağırlaştırılmış müebbet mahpusla cezalandırılan ve bu cezayı Yargıtay’ca onararak kesin karara bağlanan 2’inci Birleştirilmiş Hava Harekât Merkez Kumandanı Tümgeneral Atilla Darendeli’ye savunma hakkının kısıtlandığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’nden ihlal kararı çıktı.
Hakkındaki mahkûmiyet kararının onanıp mutlaklaşması üzerine AYM’ye müracaat yapan Darendeli, karar duruşmasında detaylı savunma yaparak kanıtlarını sunabileceğini belirtmiş olmasına karşın bu talebinin kabul edilmeyip SEGBİS yoluyla tabirinin alınarak hakkında mahkûmiyet kararı kurulduğunu ileri sürdü.
ADİL YARGILANMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
Anayasa Mahkemesi, mahallî mahkemenin sanığın duruşmada hazır bulunma talebini SEGBİS’in direkt doğruyalığa karşıt olmaması nedeniyle reddederek yargılamaya devam edip 11’inci duruşmada mütalaa alınması, 13’üncü duruşmada karar verilmesinin Anayasa’nın 36. Hususunda teminat altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamında kıymetlendirilerek duruşmada hazır bulunma hakkının ihlal edildiğini vurguladı.
“BERAAT MANASINA GELMİYOR”
Başvurucunun anayasal sistemi ortadan kaldırmaya teşebbüs etme hatasını işleyip işlemediği istikametinde karar vermenin Anayasa Mahkemesi’nin vazifesi olmadığına da dikkat çekilen ihlal kararında şöyle denildi:
– Anayasa Mahkemesi’nce verilen ihlal kararı, sanığın beraat ettiği manasına gelmediği üzere ihlal kararının gereklerinin yerine getirilmesi gayesiyle yapılacak yine yargılama sonucunda sanık hakkında kesinlikle beraat kararı verilmesi gerektiği manasına da gelmemektedir. İhlalin sonuçlarını gidermek üzere gereken süreçler yerine getirildikten sonra yapılacak değerlendirmede kanıtların takdir biçimine nazaran mahkemenin benzeri yahut farklı bir sonuca varması mümkündür.
– Müracaatçı; şahit tabirlerinin güvenilirliğini sorgulamak ve çelişkili konuları ortaya çıkarmak için bir kısım şahidin duruşmada dinlenmesi tarafında talepte bulunduğu hâlde talebinin gerekçesiz biçimde reddedildiğini ileri sürmüştür. Talimat yoluyla dinlenen birtakım şahitleri da sorgulama imkânının kendisine tanınmadığını, argüman makamı karşısında dezavantajlı duruma düşürüldüğünü söz etmiştir.
TAZMİNAT TALEBİNE RET
– Hukuka alışılmamış kanıtların karara temel alındığını, avukat görüşmelerinin kısıtlandığını, istinaf incelemesinin duruşma açılmadan neticelendirildiğini belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini belirtmiştir. Bu taleplerinin tekrar yapılacak yargılama sürecinde derece mahkemeleri ve Yargıtay’ca pahalandırılacak olması nedeniyle bu evrede ayrıyeten incelenmesine gerek olmadığına karar verilmiştir. İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmasının kâfi giderim sağlayacağı anlaşıldığından tazminat talebinin de reddine karar verilmiştir.
– Müracaatçının adil yargılanma hakkı kapsamında duruşmada hazır bulunma hakkı ihlal edildiğinden tezin kabul edilebilir olduğuna, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile özel hayata hürmet savının destekten mahrum olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmiştir.
“ARSA BAKIYORDUM” PALAVRASI TUTMADI
Ankara’da TBMM, Gölbaşı Özel Harekât ve MİT binasının bombalanmasıyla ilgili ağırlaştırılmış müebbet mahpusa mahkûm edilen Atilla Darendeli’yle ilgili ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasını onayan Yargıtay kararına nazaran, Darendeli’nin Tümgeneral rütbesiyle Birleştirilmiş Hava Harekât Merkez Kumandanı olduğu, 29 Haziran-21 Temmuz ortasında yıllık müsaadeli olduğu, müsaade dokümanında müsaadesini geçireceği adresleri Konya, Muğla ve İzmir olarak belirtmesine karşın 9 Temmuz 2016’da Antalya’dan Ankara’ya gelip 6 saat kaldı. Bu ziyaretini “Arsa bakmak için kızlarımdan para almaya gelmiştim” formunda mahkemeye izah etmeye çalıştı. Lakin HTS kayıtları incelendiğinde Esenboğa Havaalanına indikten sonra sırasıyla Çubuk, Sarayköy, Ümitköy, Yenimahalle, Ostim, Söğütözü, Pursaklar’da bulunduktan sonra tekrar Havalanına gittiği, sav ettiği üzere kızlarının oturduğu semte hiç uğramadığı tespit edildi.
Darbe toplantıları ve planlamalarını yapmak için Ümitköy’de üç katlı villa kiralayan Darendeli’nin kızlarının konutunda olduğunu belirttiği gün ve saatte alınan HTS kayıtlarına nazaran kiraladığı villada olduğu belirlendi.
HAVA KUVVETLERİ İMAMLARIYLA SIKI İRTİBATLI
Darendeli’nin sıkıyönetim listesinde Ankara Harekât Başkanı olarak görevlendirildiği, darbeci Kemal Mutlum ile darbe gecesi ağır telefon görüşmesi olduğu ortaya çıktı. Darbeci Tuğgenerel Semih Terzi ve takımının Diyarbakır’dan Ankara’ya nakli konusunda ağır efor içinde olduğu belirlendi. Darendeli’nin darbe teşebbüsü bertaraf edilmesine karşın o gece yaşadığı fevkalâde hukuk dışı hususları Cumhuriyet savcılıklarıyla ya da askeri ünitelerle paylaşmayıp pasif kaldığı, FETÖ’nün hava kuvvetlerinden sorumlu mahrem imamları Cağfer Sarıkaya ve Harun Biniş ile kullandığı operasyonel sınır üzerinden daima irtibat halinde olduğu da açığa çıkarıldı.
Atilla Darendeli’nin 15 Temmuz’da gecesi darbeci Tuğgeneral Deniz Kartepe’ye kriptolu kapalı telefon çizgisinden bile olsa görüşme yapmaması ve yüz yüze görüşmek istediğine dair kayıtlar ise Yargıtay evrakında şu halde yer alıyor:
A.D: Onunla dahi olmaz.
D.K: Oha.
A.D: Face to face ( Yüz yüze) Yarın kaçta Diyarbakır’dasın.
D.K: 13.30, 14.00 üzere.
A.D: Salı Dalaman’a k/h yapsan. Yahut Muğla Milas.
D.K: Sen Neredesin pekala. Oralar sana uzak değil mi?
A.D: Aksaz’da olacağım gelirim.
D.K: Abi artık teyit ettim Antalya’ya bir halde geliyorum. Fakat Antalya’dan İstanbul Ankara aktarmalı dahil Diyarbakır’a gidemiyorum.
A.D: Ohaa ya. Şanver hayatta müsaade vermez. Antalya-Diyarbakır uçuşu var. Ankara aktarmalı.
D.K: Yarın geldiğim andan itibaren yok abi.
A.D: Otomobil kiralayayım sana.
D.K: 1100 km ona da baktım.
A.D: Müsaade için Şanver’i zorlayacağız. Görünen o ki diğer baht yok.
D.K: Hayır deyince ne denir ki.
A.D: Dedirtmeyecek halde kıvıracağız artık Deniz. Yoksa ben müsaadesi kesip geleceğim daha çok dikkat çeker.